[เล่าประสบการณ์] นิสัยอะไรที่เราจะได้กลับมา หลังจากไปเรียนและใช้ชีวิตที่ญี่ปุ่น

ข้อนี้ผมอยากแนะนำให้คุณพ่อคุณแม่ที่กำลังพิจารณาว่าจะส่งลูกไปเรียนต่างประเทศได้อ่าน

แต่เดิมผมไม่เคยมีโครงการไปเรียนต่างประเทศมาก่อน ตอนนั้นยอมรับว่า ผมรับผิดชอบตัวเองเฉพาะเรื่องเรียน ส่วนเรื่องอื่น ๆ ผมไม่ค่อยเอาไหน ผมทำกับข้าวไม่เป็น ผมไม่ค่อยทำงานบ้าน (จะทำเฉพาะตอนที่คุณแม่เอ่ยปาก) เป็นคนไม่ค่อยวางแผนในชีวิต จนกระทั่งผมได้ไปใช้ชีวิตในประเทศญี่ปุ่น สิ่งแวดล้อมรอบข้างเปลี่ยนไปทั้งหมด ไม่มีใครทำอาหารให้ทาน ไม่มีใครทำงานบ้านให้ ทุก ๆ อย่างผมต้องทำด้วยตัวเอง ตั้งแต่นั้นมาผมรู้สึกว่า ผมเริ่มทำสิ่งใหม่ ๆ เป็นทีละอย่างสองอย่าง จากที่ไม่เคยทำอาหารไทย ผมก็เริ่มทำเป็นทีละเล็กทีละน้อย ตัวผมเองยังตกใจเลยครับว่า ในช่วงปีแรกที่ผมใช้ชีวิตที่ประเทศญี่ปุ่น ผมสามารถทำแกงเขียวหวานให้เพื่อน ๆ ชาวญี่ปุ่นและคนต่างชาติทานได้ จากที่ไม่เคยทำกับข้าวมาก่อนเลย ในเรื่องการเรียนและการทำงาน ก็ไม่มีใครคอยจ้ำจี้จ้ำไชเราเหมือนตอนที่เราอยู่ในประเทศไทย ทำให้เราต้องเปลี่ยนแปลงตัวเองให้เป็นคนวางแผนมากขึ้น พอเราทำแบบนี้ทุกวัน ผ่านไปหลาย ๆ ปี มันก็เลยกลายเป็นนิสัยและความเคยชินครับ ซึ่งนี่น่าจะเป็นสาเหตุให้คนรอบข้างทักผมว่า “ผมเป็นผู้ใหญ่มากขึ้น” หลังจากกลับมาจากประเทศญี่ปุ่น

ตอนใช้ชีวิตอยู่ในประเทศญี่ปุ่น เรื่องการรักษาเวลาถือเป็นมารยาทขั้นพื้นฐานในการใช้ชีวิต ในแวดวงการทำงานจะรู้กันว่า “ห้ามสาย” ถ้านัดหมายคนอื่นไว้ให้ไปถึงก่อนเวลา 5-10 นาที เพราะสายครั้งเดียว อาจเสียความเชื่อมั่นเชื่อใจจากคู่ค้าไปเลยก็ได้ นอกจากนั้นการใช้ชีวิตในประเทศญี่ปุ่นจะรายล้อมไปด้วยเรื่องเวลาทั้งสิ้น รถไฟหรือรถประจำทาง ก็มีการระบุเวลาที่จะมาถึง และพยายามจอดป้ายให้ตรงกับเวลาที่กำหนดไว้ด้วย ทำให้คนญี่ปุ่นสามารถบริหารจัดการเวลาได้อย่างเที่ยงตรงภายใต้สภาพแวดล้อมที่อาศัยอยู่ หลังจากที่ผมใช้ชีวิตในประเทศญี่ปุ่น 7 ปี และกลับมาที่ประเทศไทย จึงสังเกตเห็นความแตกต่างหลาย ๆ อย่างเรื่องการบริหารจัดการเวลาที่เกิดขึ้นในไทยและญี่ปุ่น เวลานัดใคร ส่วนตัวแล้วจะพยายามไปถึงก่อนเวลานัดหมาย 5-10 นาที โดยเฉพาะเมืองไทยที่มีสภาพรถติดค่อนข้างมาก ยิ่งต้องเผื่อเวลามากขึ้นกว่าปกติ แต่สิ่งที่เกิดขึ้นหลายครั้งคือ คนที่เรานัดด้วย มาสายกว่าที่ได้นัดเอาไว้ทำให้เรารู้สึกค่อนข้างหงุดหงิดครับ ช่วงหลัง ๆ ถ้านัดกันในห้างสรรพสินค้าผมจะใช้วิธีการนัดที่ร้านหนังสือ เวลาที่ต้องรอคนอื่น จะได้มีอะไรทำ และไม่รู้สึกหงุดหงิดใจครับ

ผมจำได้แม่นเลยว่า ปีแรกที่ผมเข้าไปใช้ชีวิตอยู่ในหอพักมหาวิทยาลัย ที่หอพักมีจัดอบรมเรื่องการแยกขยะ และการกำหนดเวรการดูแลทำความสะอาดหอพักไว้ด้วย เพราะเรื่องนี้ถือเป็นสิ่งสำคัญในการใช้ชีวิตในประเทศญี่ปุ่น ที่ญี่ปุ่นในแต่ละเขตพื้นที่จะมีการกำหนดวันทิ้งขยะ เช่น ในเมือง Beppu ที่ผมอาศัยอยู่ตอนเรียนมหาวิทยาลัย จะมีการแยกขยะตามประเภทต่าง ๆ อย่างชัดเจน เช่น ถุงขยะสีเขียว ใช้ใส่ขยะที่เผาไฟได้ และรถขยะจะมาเก็บทุกวันอังคารและวันศุกร์ ถุงขยะสีชมพู ใช้ใส่ขยะประเภทกระป๋อง ขวดน้ำ ขวด PET และรถขยะจะมาเก็บวันพฤหัสบดี สัปดาห์ที่ 2 และ 4 ของเดือน ถุงขยะใสไม่มีสี ใช้ใส่ขยะที่ไม่สามารถเผาได้ และรถขยะจะมาเก็บวันพฤหัสบดี สัปดาห์ที่ 1 และ 3 ของเดือนเป็นต้น

นอกจากนั้นถ้าสังเกตให้ดี ๆ คนญี่ปุ่นจะมีนิสัยรักความสะอาดดังที่เราจะได้เห็นตามข่าวต่าง ๆ เป็นจำนวนมาก เช่น หลังการแข่งขันกีฬา หรือการจัดงานรื่นเริงต่าง ๆ ตามที่สาธารณะที่โดยปกติแล้วจะมีขยะเป็นจำนวนมาก แต่ด้วยความร่วมมือร่วมใจของทุกคน ที่ช่วยกันเก็บขยะที่อยู่รอบ ๆ ตัว คนละไม้คนละมือ ทำให้พื้นที่นั้น ๆ สะอาดอีกครั้งในเวลารวดเร็ว ซึ่งสิ่งนี้น่าจะเป็นจิตสาธารณะอย่างหนึ่งที่ฝังอยู่ในความคิดของคนญี่ปุ่นครับ หลังจากที่ได้ใช้ชีวิตในประเทศญี่ปุ่นนาน ๆ เราจะมีนิสัยเหล่านี้ติดกลับมาครับ แม้ในไทยอาจจะไม่ได้แยกขยะชัดเจนเหมือนกับที่ญี่ปุ่นทำ แต่อย่างน้อยทุกครั้งที่ใช้พื้นที่สาธารณะ หรือเห็นพื้นที่รอบตัวไม่สะอาด ผมจะรู้สึกว่า อยากร่วมด้วยช่วยกันทำให้มันสะอาดขึ้นมาครับ

นอกจาก 3 ข้อนี้ยังมีนิสัยอีกหลายอย่างที่ติดกลับมาหลังจากใช้ชีวิตในประเทศญี่ปุ่น เช่น

• ผมกลายเป็นคนที่ชอบจัดระเบียบสิ่งรอบตัว ชีวิตมีการวางแผนมากขึ้น รู้จักใช้ Organizer หรือ Planner ในการวางแผนชีวิตในทุก ๆ วัน
• ก่อนทานอาหารยังติดพูดคำว่า Itadakimasu (แปลว่า จะทานแล้วนะ ในภาษาญี่ปุ่น) และหลังทานอาหารเสร็จจะติดพูดคำว่า Gochisosama Deshita (แปลว่า ขอบคุณสำหรับมื้ออาหารที่แสนอร่อย ในภาษาญี่ปุ่น) เพราะที่นั่นคือวัฒนธรรม พูดทุกครั้งก่อนและหลังทานอาหาร
• ติดนิสัยโค้งตัวขอโทษหรือขอบคุณ กลับมาที่ไทยยังทำงานในบริษัทญี่ปุ่น และมีลูกค้าเป็นคนญี่ปุ่น ทำให้มีโอกาสที่จะโค้งตัวขอโทษ และขอบคุณอยู่บ่อย ๆ
• ติดนิสัยพูดขอโทษเอาไว้ก่อน เพราะคนญี่ปุ่นพูดขอโทษกันบ่อยมาก
• ถ้าเดินผ่านคนญี่ปุ่นในบริษัทจะติดพูดทักทายตลอดทุกครั้ง โดยจะพูดว่า Otsukaresama Des (ขอบคุณที่เหน็ดเหนื่อย / เหนื่อยหน่อยนะ ในภาษาญี่ปุ่น)
• เวลาส่งแขก ก็จะยืนรอจนกว่า แขกจะห่างออกไปลับสายตา
• ไม่พูดจาบนรถไฟ ไม่คุยโทรศัพท์ ตามมารยาทที่ปฏิบัติมาในญี่ปุ่น
• กินเผ็ดได้น้อยลง เพราะตอนอยู่ญี่ปุ่น อาหารที่นั่นไม่ค่อยเผ็ดเลย
• ทานรสอ่อนมากขึ้น และเลิกนิสัยการปรุงอาหาร เพราะที่ญี่ปุ่นไม่ค่อยมีโอกาสได้ปรุง กินราเมงก็จะไม่ได้เห็นพวงเครื่องปรุงเหมือนในประเทศไทยที่มีไว้ให้ปรุงครบรส น้ำปลา น้ำตาล พริก น้ำส้ม แต่ที่ญี่ปุ่นจะมีเครื่องปรุงแค่ไม่กี่อย่างที่ให้ได้ปรุงกัน

นี่อาจจะเป็นตัวอย่างเพียงแค่ไม่กี่ประสบการณ์ที่ผมได้ประสบมาจากประเทศญี่ปุ่น ผมเชื่อว่าเพื่อนท่านอื่น ๆ ที่มีประสบการณ์การใช้ชีวิตในญี่ปุ่นอาจได้รับประสบการณ์ที่เหมือนผม หรือแตกต่างกันไปบ้าง แต่โดยรวมแล้ว ผมรู้สึกว่าผมโชคดีที่มีโอกาสใช้ชีวิตอยู่ในประเทศญี่ปุ่นมากถึง 7 ปี ช่วงเวลาเหล่านั้น ได้บ่มเพาะให้ผมเติบโตเป็นผู้ใหญ่ มีความคิดความอ่าน มีวินัย และรู้จักยอมรับในความแตกต่างมากขึ้น เพื่อน ๆ คนไหนที่อ่านบทความนี้ แล้วรู้สึกว่า อยากลองไปสัมผัสประสบการณ์การใช้ชีวิตในญี่ปุ่นบ้าง ผมสนับสนุนเต็มที่ครับ ถ้าอยากทราบวิธีการทักเข้ามาสอบถามกันได้ใน inbox เพจ JapanSalaryman เลยนะครับ เป็นกำลังใจให้เสมอ